İçindekiler
Şirket ortakları bazen bazı sebeplerle ellerindeki şirket hisselerini başkalarına devrederek ortaklıktan çıkma yolunu seçerler. Bu durumda hisselerini başkalarına devretme işlemine hukuken hisse devri adını vermekteyiz. AEY Legal olarak hisse devrine ilişkin detaylı bir yazımız da mevcuttur. Bu yazımızı okumadan önce o yazımızı da okumanızı öneririz. Burada ise hisse devri vaadi konusunu inceleyeceğiz.
Hukuken vaat, kişinin ilerleyen zamanlarda bir hukuki işlemi yapmayı taahhüt etmesidir. Bu kişi, zamanı geldiğinde taahhüt ettiği işlemi yerine getirecektir. Aksi takdirde verdiği vaat nedeniyle sorumlu olacaktır. İşte bu yazımızda da sermaye şirketlerinde hisse devri vaadi konusuna göz atacağız. Hisse devri vaadi işleminin tanımı, usulü ve sonuçlarını inceleyeceğiz.
Hisse Devri ve Hisse Devri Vaadi Kavramı
Öncelikle hisse devrini kısaca inceleyelim. Hisse devri, tüzel kişiliğe sahip bir şirketi oluşturan bütün hisselerin bir kısmının bir kimseden başka bir kimseye aktarılması işlemidir. Buna göre aktarılan şey hissedir. Öte yandan hisse devri ile amaçlanan esasen şirketi oluşturan sermayenin devridir çünkü bir hissenin karşılığını şirketin sahip olduğu sermayenin bir kısmı oluşturmaktadır. Hisse devri birtakım belirli şartlara ve kurallara bağlıdır. Buna göre öncelikle Türk Ticaret Kanunu hükümleri doğrultusunda anonim şirket ve limited şirket dahil olmak üzere ticaret şirketleri bakımından hisse devri hüküm altına alınmış bulunmaktadır. Sonuç olarak hisse devri, esasları TTK hükümlerince belirlenmiş olan, bir şirketin sermayesinin ve ortaklığının bir kısmının bir kimseden başka bir kimseye geçirilmesi işlemidir.
Hisse devrinin vaadi ise hisse sahibinin hissesini devretmeyi vaadetmesidir. Yani hisse sahibi, hissesini devretmeyi taahhüt eder. Devralacak kişi ise hisse sahibinin kendisine devredeceği hisseleri almayı kabul eder. Bu sözleşme ile taraflar, ileride yapacakları sözleşmeyi yapma yükümlülüğü altına girerler.
Sermaye Şirketlerinde Hisse Devri Vaadi
Yukarıda açıkladığımız hisse devri, bir şirket ortağının kendisine ait şirket hisselerini bir başkasına devretmesidir. Bu devir, TTK ve diğer ilgili mevzuat hükümleri kapsamına uygun olmak zorundadır. Aksi takdirde geçerli bir hukuki işlem söz konusu olmaz. Şirketin türüne (nev’ine) göre hisse devri farklı farklı gerçekleşir. Şimdi sermaye şirketleri özelinde bunlara bakalım.
Anonim Şirketlerde Hisse Devri ve Vaadi
Anonim şirkette hisse devri için resmi bir zorunluluk yoktur. Aynı şekilde payların devrini ticaret siciline bildirme ve/veya bildirme zorunluluğu da bulunmamaktadır. TTK’nin 489. maddesinde “Hamiline yazılı payların devri ile payların mülkiyetinin devri, mülkiyetin devri ile yapılır” hükmünü taşımaktadır.
Aynı şekilde nama yazılı paylar için TTK’nin 490. maddesi geçerlidir. Buna göre, “ana sözleşmede aksi öngörülmedikçe nama yazılı payların mülkiyeti devralana geçer.” Yani bir anonim şirkette, ister hamiline ister nama yazılı olsun, hiçbir şekil ve tescil şartı aranmaksızın devredilebilir. Ancak bunun bir istisnası vardır.
Yeni Ticaret Kanunu ile anonim şirketlerde asgari 5 kişi olan genel ortak sayısı 1 kişiye düşürülmüştür. Bu nedenle, yeni Ticaret Kanunu’na göre tek ortaklı halka açık limited şirketler kurulmuştur. Veya daha önce konsolide edilen 5 üyeli anonim şirketler artık tek üyeli anonim şirketlere dönüşmeye başlıyor. İstisnai durumun ortaya çıktığı yer burasıdır: Mevcut genel ortak sayısının bir kişi olduğu anonim şirketlerde, işlem tarihinden itibaren yedi gün içinde tescil ve bu durumu bildirmekle yükümlüdürler. Anonim şirketin ortak sayısının bire inmesi halinde, pay devrinin tescil ve bildirilmesi zorunludur. 330. madde hükmü saklıdır. Bu hüküm ile kuruluşları özel kanunlarla düzenlenen anonim şirketler düzenlenmektedir.
Esas olan, bir anonim şirketin hisselerinin devrinin bir şekil, tescil ve bildirime tabi olmamasıdır. Ancak anonim şirkette hissedarın bir kişiye ait olması halinde tescil ve bildirim yükümlülüğü vardır. Bu nedenle genel kural, payların devrinin biçimden bağımsız olmasıdır. Bir istisna dışında tescil ve açıklamanın sürdürülmesidir. Çünkü bunun ötesinde bir uygulama anonim şirketin özüne dokunan bir uygulama olacaktır. Anonim şirketlerde hisse devrine ilişkin detaylı bilgiler için şu yazımızı incelemenizi öneriyoruz.
Anonim şirketlerde hisse devri vaadi için de benzer hususlar geçerlidir. Hisse devir vaadi sözleşmeleri, kural olarak hisse devrini zorunlu hale getiren sözleşmelerdir. Bu nedenle, hisse devir vaadi için de yukarıdaki açıklamalarımız geçerlidir. Kural olarak, Borçlar Kanunu hükümlerine göre asıl sözleşme için geçerli şartlar o sözleşmenin ön sözleşmeleri için de geçerlidir. Yani asıl sözleşme için geçerli şartlar aynen ön sözleşmede de geçerlik kazanır. Bu nedenle, anonim şirkette hisse devri nasıl gerçekleşiyorsa, hisse devir vaadi de o şekilde yapılmalıdır.
Limited Şirketlerde Hisse Devri ve Vaadi
Türk Ticaret Kanunu kapsamında, limited şirketlerde pay devri bazı şekil şartlarına tabi tutulmuştur. Öncelikle hisse devri veyahut devir borcunu meydana getiren işlemlerin yazılı olması gerekir. Ayrıca bu belgelerin noter tarafından da onaylanması gerekmektedir. Ayrıca bir diğer şekil şartı olan genel kurul onayından da bahsedilmelidir. Ancak bu onayın şekil şartı olabilmesi için, asıl sözleşmede aksi bir hüküm bulunmaması gerekir. Limited şirketlerde hisse devrine ilişkin detaylı bilgiler için şu yazımızı incelemenizi öneriyoruz.
Limited şirketlerde hisse devri vaadi süreci de yukarıdaki şekilde ilerlemektedir. Kanun hisse devri ile hisse devri vaadi konusunu birlikte incelemiştir. Dolayısıyla her ikisi de aynı şekilde yapılmalıdır. Ek olarak, limited şirketlerde esas sözleşme ile sermaye payının devri yasaklanabilmektedir. Bu durumda hisse devri vaadi de söz konusu olmaktan çıkar.
Sermaye şirketlerinde hisse devri vaadi hakkındaki bu yazımız bilgilendirme amaçlıdır. Hukuki görüş ya da tavsiye içermez. Herhangi bir sorununuz olduğunda uzman bir avukattan destek almanızı öneririz.
